Dispraksi Nedir? Çocuğum Çok Sakarsa Dispraksi Olabilir mi?

Dispraksi Nedir? Ne Demektir?

Yunanca ve Latincede zayıf/kötü anlamında kullanılan “dys” ve uygulama/hareket/motor planlama anlamlarında kullanılan “praxia” kelimelerinin bir arada kullanılmasıyla oluşan dyspraxia’nın kelime anlamı için zayıf hareket/zayıf motor planlama denebilir. Dispraksi bireyin ince ve kaba motor koordinasyonunu etkileyen gelişimsel koordinasyon bozukluklarından biridir. Herhangi tıbbi bir hastalığa bağlı olmaksızın görülmektedir. Aynı zamanda akıcı ve net konuşma becerisini de etkileyebilmektedir. Yaşam boyu süren bu farklılık diğer kas bozukluklarından farklıdır. Bireyin kronolojik yaşı, ölçülen zekâ düzeyinin normal veya üstün zeka puanında olması ve yaşına uygun olarak aldığı eğitim göz önünde bulundurulduğunda motor planlama ve/veya konuşma becerilerinin beklenenden anlamlı derecede altta olması ile tanımlanmaktadır. Beyinden gelen komutların bedene düzgün biçimde aktarılamamasından kaynaklanır. Bireylerde gözlemlenme seviyeleri değişken olabilir. Son yıllardaki verilere göre dispraksi olan kişilerin %50’sine DEHB tanısı da eşlik etmektedir. Bir diğer tanıma göre, dispraksi beyinde yer alan nöronlar arasında yeterince işbirliği sağlanamaması nedeniyle, beynin komut alıp vermekte ve işlem yapmakta güçlük çekmektedir. Yeterli kas gücüne sahip olmasına rağmen dispraksi olan birey kas kontrolünde zorluk yaşamaktadır. Hareket halindeyken vücudunu konumlandıramama, yapılması gereken kas hareketinde gecikme, uzamsal algıda performans düşüklüğü bireyin sakar olarak isimlendirilmesine sebep olmaktadır. Amerikada yapılmış bir araştırmaya göre, 100 kişinin 10’unun dispraksi özelliği taşıdığını tespit edilmiştir. Dispraksisi olan çocuklar öz bakım becerilerinde, kalemle yazma veya bilgisayarda yazmada, bisiklete binmede ve birçok eğitimsel ve tepkisel etkinlikte zorluk yaşayabilir. Durum yetişkinlikte de benzerdir. Bir yaş itibariyle gelişen vücut farkındalığı vücudun her iki tarafının da kullanımını, el tercihini ve motor planlamayı içerir. Bu farkındalık ve kasların kullanımının algı ve dil gelişim ile yakından bağlantılı olduğu öne sürülmektedir. Tüm bunlara zaman yönetiminde ve plan yapmada, bellek, algı ve işlemleme alanlarında ve birçok sosyal-duygusal alanda zorlukların da eşlik edebildiği görülmektedir.

Dispraksi Tedavi Edilebilir mi ? Disprakside Eğitim Nasıl Olur ?

Dispraksi / Motor planlama bozukluğu olan kişi,

• Yeni motor aktiviteleri öğrenmede, birden fazla basamak gerektiren işlerde zorluk yaşayabilir,
• Sakar, beceriksiz ve/ya kazaya meyilli olabilir, diğer insanlara çarpabilir, takılabilir,
• Yazı yazma ya da kendine bakım aktivitelerini uzun sürede gerçekleştirebilirler,
• Kişisel alanını ayarlarken, küçük objelerle oynarken zorluk yaşayabilirler.

Postural bozukluğu olan kişi,

• Özel Öğrenme Güçlüğü / Matematik Bozukluğu (Specific Learning Disability / Disorder in Mathematics SLD-Math)
• Matematik Öğrenme Güçlüğü (Math Learning Disability MLD)
• Gelişimsel Diskalkuli (Developmental Dyscalculia DD)
• Akalkuli (Acalculia)
• Gerstmann Sendromu (Gerstmann’s Syndrome)
• Matematik Disleksisi (Math Dyslexia)
• Matematik Anksiyetesi (Math Anxiety)
• Sayısal Bozukluk (Numerical Impairment)
• Sayısal Agnozi (Number Agnosia)
• Sözel Olmayan Öğrenme Bozukluğu / Güçlüğü (Non-verbal Learning Disorder / Disability NLD)

Dispraksi ile postural bozukluklar birlikte görülebileceği gibi bu farklılıklar ayrı ayrı da görülebilir. Gelişim bir bütündür ve düşük performansa sahip bir alan diğer alanları da aşağı çekecektir. Motor becerilerdeki koordinasyon zayıflığı akademik ve sosyal hayatı da olumsuz etkileyecektir. Aynı şekilde konuşma problemleri yaşayan çocuk sosyal ortamda içine kapanık bireye dönüşmekle birlikte davranış problemleri sergileyebilir. Çocuk başarısız olduğu alanların farkındadır ve bu alanları kamufle edebilmek için arkadaşlarına veya öğretmenlerine “ben bunu oynamam, ben bu oyunu sevmiyorum” gibi bahaneler üretebilir.

Çocuğum çok Sakar ? Dispraksi Nedir ?

Dispraksi için Kullanılan Diğer Terimler Nelerdir?

1. Motor öğrenme güçlüğü
2. Gelişimsel koordinasyon bozukluğu
3. Perceptua- motor disfonksiyonu
4. Sakar çocuk sendromu

Erken Çocukluk Döneminde Dispraksi Belirtileri Nelerdir?

• Kısa süre emekleme veya hiç emeklemeden yürüme,
• Katı yiyeceğe geçişte zorlanma,
• Dil gelişimi ve konuşma ile ilgili becerilerde gecikmeler,
• Sık düşme,
• Hızlı koşamama,
• Zıplayamama,
• El becerilerinde zayıflık (kaşık-çatal kullanma, düğme ilikleme, fermuar açma kapatma,makas kullanma,kalem tutma gibi),
• Giyinme soyunma becerilerinde bağımsızlaşamama,
• Bağcık bağlayamama,
• Atılan topu yakalayamama,
• Belirli bir hedefe topu atmakta zorlanma,
• Tek ayak üstünde duramama

Okul Döneminde Dispraksi Belirtileri Nelerdir?

• Organize olamama, eşyalarını kaybetme ve dağınıklık,
• Öğrenilenleri uzun süreli belleğe atamama,
• Motor becerilerde zorluk,
• Bisiklete binme, ip atlama gibi aktiviteleri gerçekleştirmekte zorlanma,
• Duruş bozukluğu, çabuk yorulma, korkak davranışlar,
• Sağ-sol el kullanımında kararsızlık,
• Yer-yön algısında zayıflık,
• Satır arasına yazıyı yazmada zorlanma,
• Sayfayı organize edememe,
• Sıra ile yapılması gereken motor aktivitelerde karmaşa yaşama,
• Planlamada ve organize olmada sorun yaşama,
• Tehlikeleri algılamada güçlük,
• Sık sık yırtılan kıyafetler, kırılan eşyalar,
• Bazı sesleri çıkarmakta güçlük,
• Kelime telaffuzlarında hatalar

Yukarıdaki davranışlardan birini ya da birkaçını çocuğunuzda gözlemlemeniz durumunda özel eğitim desteğine başvurmalısınız.